Telefunken TP1005 TeD videospeler

De Telefunken Television Disc (TeD) beeldplatenspeler uit 1975 is de eerste (en laatste) commerciële mechanisch werkende videospeler. Het apparaat speelt flexibele videoplaten af met een speelduur van 10 minuten en kan worden aangesloten op een (kleuren) televisietoestel.


Television Disc logo


TeD aftastsysteem met diamantnaald


De dunne PVC plaat zit in een papieren hoes die aan de voorzijde in het toestel wordt geschoven. De plaat wordt vervolgens 180 graden gedraaid via een rollensysteem, en komt dan op de aandrijfas terecht. Deze as draait met een snelheid van 1500 toeren per minuut, dit is 45 maal zo snel als een normale grammofoonplaat.


Een aantal TeD beeldplaten

Er is geen draaitafel, de plaat draait op een luchtkussen rond en wordt afgetast met behulp van een schaatsvormige diamantnaald. De diamant wordt, na het afspelen een plaat, automatisch bijgeslepen door een ingebouwde slijpschijf. De platen kunnen tot 1000 maal worden afgespeeld, de levensduur van de naald is 80 uur.

De bediening is eenvoudig gehouden, een AAN/UIT schakelaar, drie drukknoppen (PLAY, SELECT en STOP) en een verlichte draaiknop. Met de draaiknop wordt de plaat uit de hoes geschoven en wordt de startpositie geselecteerd. De knop geeft tevens de koppositie aan op een schaal van 0 tot 10 minuten.


De verlichte draaiknop kan 360 graden worden verdraaid: de onderste helft van de schaal dient voor het transport van de beeldplaat, de bovenste helft geeft de stand van de kop aan op een schaal van 0 tot 10 minuten


De beeldplaat zit in een papieren binnenhoes


De beeldplaat blijft in de binnenhoes bij het inschuiven


De plaat wordt uit de hoes getrokken, en is hier halverwege het transport naar de aandrijfas.
Beide kleppen zijn geopend om deze foto te kunnen maken


De beeldplaat ligt nu op de aandrijfas, de aftastkop hangt boven de eerste groef.
De plaat kan nu worden afgespeeld

 
Kort filmpje over de Telefunken TeD speler


Principe van de Baird videospeler


"Miss Pounsford"
een Phonovision
opname uit 1928

De historie van de mechanische videospeler begint rond 1927 in het Verenigd Koninkrijk. De Schotse uitvinder John Logie Baird experimenteert met mechanische televisie, en maakt een videospeler met behulp van een 78-toeren platenspeler, een versterker, een neonlamp en een aan de platenspeler gekoppelde Nipkow schijf. 

Vooral door de beperkingen van de grammofoonplaat is de beeldresolutie gering, zie het beeld hierboven. Hierdoor was het systeem nog niet levensvatbaar. De video opnamen van Baird zijn bewaard gebleven op een aantal Phonovision wasplaten.


Baird's Phonovision beeldplaat


Stookie Bill, Baird's televisie dummy


Het ontwikkelteam: Dr Gerhard Dickopp, Hans Joachim Klemp, Horst Redlich en Eduard Schüller


Na de experimenten van Baird blijft het ruim 40 jaar stil op dit gebied. Op 24 juni 1970 wordt de ontwikkeling van de "Video Disc" in Berlijn aangekondigd door AEG-Telefunken en Teldec (Telefunken-Decca).

Er verschijnen een aantal prototypes, en in maart 1975 volgt eindelijk de marktintroductie. Ongeveer 6000 Telefunken spelers en 15.000 platen liggen op dat moment in de winkel.

Het was echter al te laat, de Japanse videorecorders kwamen er aan. In mei 1975 introduceert Sony haar Betamax systeem, en in 1976 komt JVC met VHS. In 1978 verschijnt het optisch werkende Amerikaanse LaserVision systeem, dit is de voorloper van de huidige CD en DVD.

In 1980 wordt nog een video jukebox met 50 Teldec platen op de markt gebracht, maar daarna is het afgelopen met de mechanische beeldplaat.


Het eerste prototype van de Video Disc speler


Introductie Video Disc in 1970


Reinigingsset Telefunken TP1005


De zilverkleurige uitvoering van de Telefunken TP1005


Links de groeven van de Television Disc, rechts ter vergelijking die van een langspeelplaat


Groeven TeD beeldplaat

 Een TeD beeldplaat heeft zeer ondiepe groeven waar de naald in zijdelingse richting probleemloos overheen glijdt. Het nadeel hiervan is dat het transportsysteem van de arm nauwelijks door de groefwand wordt ondersteund, en dus zeer nauwkeurig moet werken. In deze Telefunken speler wordt gebruik gemaakt van een directe koppeling (wormwiel plus tandwielen) tussen de Papst synchroonmotor en de armgeleiding.

Bij de weergave van een stilstaand beeld springt de naald steeds na een aantal beelden een paar groeven terug. Het beeld wordt dus niet helemaal bevroren, bij een snelle beweging blijf je deze iets zien.
Dit toestel is in 2009 schoongemaakt, hierbij zijn een aantal mechanische problemen verholpen.

SPECIFICATIES EN GEGEVENS

Merknaam

Telefunken Fernseh und Rundfunk GmbH

Land van herkomst Duitsland
Eigennaam TeD (Television Disc) speler
Type TP1005
Serienummer 07589
Bouwjaar 1975
Toepassing video platenspeler
Draaisnelheid 1500 t/min (1 beeld per omwenteling)
Plaatdiameter 21 cm
Arm tangentiale arm
Element
keramisch element type Telefunken DB12
vertikale aftasting met schaatsvormige diamant
280 groeven per mm
PAL systeem, 2,8 MHz bandbreedte
videoresolutie 250 lijnen
geluid 40...12.500 Hz
Aantal transistors 75, plus 4 IC's
Type transistors BC308 (x), BC238 (x), BD136 (1x)
IC's: TL7473 (3x)

schaallampjes: 18 V-40 mA miniatuur schroef, Osram 18 V-0,1 A E10 
Voedingsspanning
220 volt, 50 Hz
zekeringen 1A en 250 mA (2x), traag
Luidspreker geen
Chassis
metalen chassis, 6 enkelzijdige printplaten
Papst Aussenlaufer synchroonmotor 1500 t/min
aanloopcondensator 2,5 uF-200 VAC
uitgang UHF kanaal 36..39
Behuizing metalen kast, matzwart / aluminium
Afmetingen bxhxd 46x14x31 cm
Gewicht 14 kg
Verkoopprijs DM 1490
Geschatte waarde € 100
Productieperiode 1975-1977
Seriegrootte onbekend
Bijzonderheden
eerste commerciele beeldplatenspeler
mechanische aftasting d.m.v. diamantnaald
speelduur 10 minuten per plaat


Onder de klep zit links een tweede klep waaronder de beeldplaats zich bevindt tijdens het afspelen. Rechts is het bedieningsmechaniek, gemonteerd onder een plexiglas plaat


Na het openen van de tweede klep zijn de transportrollen voor de beeldplaat zichtbaar. Daaronder het transportmechanisme voor de tangentiale arm, geheel rechts de aftastkop


De Telefunken DB12 aftastkop met slijpschijf in detail, links van de kop is de afscherming van de voorversterker zichtbaar


De elektronica is gemonteerd op 6 printplaten die bereikbaar zijn na het verwijderen van de bodemplaat


De Papst Aussenlaufer synchroonmotor heeft een toerental van 1500 omw/min