Karlson zelfbouw luidspreker

Deze luidsprekerkast is oorspronkelijk ontworpen in de vroege jaren '50 als HiFi weergever. De ontwerper is de Amerikaan John Karlson.

Karlson leverde dergelijke kasten in verschillende maten, bedoeld voor 18, 15, 12 of 8 inch breedband luidsprekers. De hier beschreven kast bevat een Isophon luidspreker van 12 bij 8 inch, plus een dome tweater die voor de Isophon luidspreker is gemonteerd.

Veel Karlson kasten werden verkocht als bouwpakket. Hierbij moet er wel op worden gelet dat de basisresonantie en de demping van de conus en de kast op elkaar aansluiten. Vuistregels: 30 Hz voor een 18 inch kast, en 45 Hz voor een 12 inch kast. Wat dempingsmateriaal vlak achter de luidspreker is meestal gewenst t.b.v. het onderdrukken van middentoon resonanties. En luidsprekers die speciaal zijn ontworpen voor geheel gesloten kasten zijn meestal ongeschikt voor gebruik in een Karlson resonator.

Dome tweeter vanaf 10 kHz

Een goede luidsprekerkast dient zoveel mogelijk de volgende eigenschappen te vertonen:

- laat alle frequenties in gelijke mate horen
- geringe niet-harmonische vervorming
- hoog rendement
- goede acoustische aanpassing aan de luisterruimte
- niet groter dan strikt noodzakelijk
- breed geluidsbeeld

Het Karlson ontwerp voldoet hieraan, mits zorgvuldig uitgevoerd en voorzien van een luidspreker die optimaal is aangepast aan de kast.

De gemeten basisresonatie van de getoonde 10 inch kast ligt op 41 Hz bij een opslingering van slechts 6 dB. Het is in principe goed mogelijk om deze resonantie wat te te verleggen naar b.v. 50 Hz, maar gehoormatig biedt dit geen voordelen.

SPECIFICATIES EN GEGEVENS

Merknaam

Karlson Associates Inc.

Land van herkomst

Verenigde Staten

Eigennaam

Karlson Transducer

Type

10 inch model

Serienummer

Bouwjaar

2018

Toepassing

is gebruikt tijdens een lezing met demo in het Radiocafé Zaandam

Chassis

	Isophon 10 Watt, 4 ohm, 8x12 inch
	1 inch dome tweeter 6 ohm
	in serie met condensator 2,2 uF (10 kHz)

Behuizing

	15 mm multiplex houten kastje
	basisresonantie 41 Hz, 6 dB
	enig dempingsmateriaal vlak achter de luidspreker
	verder geen afwerking van de kast

Afmetingen bxhxd

34x48x32 cm

Gewicht

Verkoopprijs

Geschatte waarde

€ 25

Productieperiode

2018

Seriegrootte

Bijzonderheden

zelfbouw

Bouwtekening Karlson 15 inch, alle maten zijn 1,5 maal zo groot als bij de 10 inch versie op de foto

Een Karlson kast bestaat uit een aantal compartimenten. De luidspreker is gemonteerd op een klankbord (1). De ruimte achter het klankbord vormt samen met met de afgestemde pijp (2) een Helmholtz resonator waarmee de basisresonantie van de luidsprekerconus wordt gecompenseerd. De geluidstrillingen afkomstig van zowel de voor- als de achterkant van de conus komen vervolgens terecht in de "Karlson coupler" (3). Dit is een breedband resonator die vergelijkbaar is met een voor twee-derde opengeknipte orgelpijp:

De Karlson resonator is verantwoordelijk voor een verbetering van de acoustische aanpassing van conus (hoge druk) en luisterruimte (lage druk). Op die manier combineert de Karlson kast een hoog rendement met een geringe vervorming. Het geluidsbeeld van een Karlson resonator is in principe breed in de horizontale richting, wat b.v. gunstig is voor de reproduktie van stereo opnames.