De Ever Ready B101, soortgelijke batterijen werden
gemaakt door Berec (B101), Drydex (Drymax 500), G.E.C. (BB501), Oldham
(KL1), Siemens (S101), Vidor (L5500), Wonder (Opéra), Leclanché (B101W
en 667G), Pertrix (57), Habafa (67½V), Emca (610), De Witte Kat (LB51),
Super Pila (Minimicro226), Fepe (P5-67), Eveready (467), Burgess (XX45),
Philco (P67), R.C.A. (VS016) en Bright Star (45N)
Na de restauratie van een draagbare batterij-buizenradio zoals bijvoorbeeld de Champion Championette ontstaat vrij automatisch de wens om deze radio, liefst vrij van het lichtnet, weer te laten spelen. De hiervoor benodigde anodebatterij van 67 Volt is echter moeilijk verkrijgbaar. In de Verenigde Staten wordt door Antique Electronic Supply nog wel een Eveready batterij verkocht met dezelfde afmetingen (part# S-Z467, prijs excl. verzendkosten circa $30). Ook het Duitse bedrijf BTB kan deze batterij leveren, daar kost deze circa 50 euro. Arthur Spieker en Gert-Jan Elferink, bedankt voor deze tips.
|
|
|
|
||||
|
||||||
Alternatieven zijn:
 | Het gebruik van een plaatspanningsapparaat (bijvoorbeeld de Philips No. 372 of een moderne versie hiervan). Nadeel is dat de radio hiermee niet los van het lichtnet kan worden gebruikt. |
| Het gebruik van een batterij die is samengesteld uit een aantal 9-volts batterijtjes. Om een voldoende hoge spanning te bereiken zijn in dit geval 7 of 8 batterijtjes nodig. Helaas past dit aantal niet in een lege B101 omhulling (de buitenafmetingen van het doosje zijn 90 x 68 x 34 mm). Bovendien zijn de aanschaf- en vervangingskosten van de batterijtjes nogal hoog (10 tot 20 Euro per keer). |
| Het gebruik van een relatief goedkope zaklantaarnbatterij van enkele volts in combinatie met een DC-DC omvormer. Zo'n omvormer zet de lage gelijkspanning om in de benodigde hoge spanning van 67,5 Volt. |
De derde optie lijkt het meest aantrekkelijk, mits aan de volgende eisen kan worden voldaan:
| De omvormer dient geen merkbare stoorstraling te veroorzaken waardoor de radio-ontvangst zou kunnen worden gehinderd |
| De omvormer dient een hoog rendement (circa 80%) te hebben, zodat de batterij minstens even lang meegaat als het originele exemplaar |
| De omvormer dient een inwendige weerstand van niet meer dan 2 K ohm te vertonen, en circa 10 mA te kunnen leveren bij een spanning van ongeveer 67 volt. |
In het NVHR verenigingsblad heeft een aantal jaren geleden een schema gestaan van zoiets, op basis hiervan is de beschreven omvormer gebouwd.
|
|
|
De omvormer werkt als volgt: de PNP germanium transistor AC128 schakelt periodiek de 4,5 Volt batterijstroom aan en uit via de primaire wikkeling van de transformator T1. Deze transformeert de lage primaire spanning op naar een hoge secondaire spanning, die vervolgens door de diode en het CRC afvlakfilter weer wordt omgezet in een gelijkspanning van 67,5 volt. De transformator is uitgevoerd met een zogenaamde potkern, deze constructie vermindert storende straling. Bovendien vormt de secondaire wikkeling samen met de condensator van 8,2 nF een afgestemde kring, dit onderdrukt de aanwezige hogere harmonische trillingen.
Om de levensduur van de batterij verder te verlengen is als extra een aan/uit schakelaar SW1 ingebouwd. De omvormer gebruikt anders ook stroom (maximaal 1 mA) als de radio uit staat.
De gemeten eigenschappen van deze schakeling (bij kortsluiten van de 1K weerstand) zijn bij toepassing van een zeer kleine Philips potkern met een diameter van 18 mm en een belastingsweerstand van 6,8 Kohm als volgt:
| uitgangsspanning onbelast | 68 Volt |
| uitgangsspanning belast | 61 Volt |
| ingangsstroom onbelast | 1 mA |
| ingangsstroom belast | 155 mA |
| rendement omvormer | 78% |
Bij gebruik van een wat grotere potkern (30 mm doorsnede) vermindert de ruststroom met een faktor vier bij een gelijkblijvend rendement. De transformator is met de hand gewikkeld, dit is niet erg kritisch. Wikkelverhouding is 1:15. De 67,5 Volt wordt afgenomen via 2 drukknopen, deze zijn afkomstig uit de naaidoos van mijn vrouw. Het aan-uit schakelaartje is tussen de drukknopen gemonteerd, dit is niet in alle gevallen de beste plek, maar komt goed uit bij de genoemde Champion ontvanger. De behuizing is gemaakt van stevig karton en beplakt met een papieren kopie van een originele B101 batterijbehuizing.
Bij gebruik van de batterij in de genoemde Champion radio is geen enkele storing hoorbaar die afkomstig zou kunnen zijn van de batterij.
Deze omvormer meet 66x22x27 mm, geheel links de aan-uit
schuifschakelaar, daarnaast de ferriet trafo (met EE kern i.p.v. een
potkern), daaronder de koelvin voor de schakeltransistor en rechts de
kleinere onderdelen
Een iets grotere omvormer (66x32x35mm) volgens hetzelfde
principe, is bedoeld voor inbouw in een een 90 Volts blokbatterij. Links
de 30 mm Philips potkern, vooraan de AC128 transistor
