Restauratie Philips 796A "Sonate"

Een van de twee afvlakelco's was lek geraakt aan de bovenzijde. Gerepareerd door de kap net onder de ril door te zagen, het stervormige binnenwerk te verwijderen, alles goed met water schoon te maken, een nieuwe elco van 47 uF/350 Volt te monteren, deze elektrisch met de aansluitlippen te verbinden en vervolgens de kap er weer op te lijmen. De aangevreten plekken op de bovenkap zijn gevuld met vloeibaar hout en aluminium gespoten

Resultaat: een optisch en elektrisch herstelde condensator

Eerste indruk:

Het betreft een in België verkocht toestel, met rode E-lampen. Zo op het oog is het toestel compleet, dus inclusief achterwand en lampen. Lak en fineer zijn goed, alleen een deukje van enkele centimeters links bovenop en wat oppervlakkige lakbeschadigingen.

Zwakkere punten van deze toestellen zijn in het algemeen:

de ratelcondensator aan een van de anodes van de AZ1/EZ3 is niet erg robuust, dient te worden vervangen door 33nF/600V. De voedingstransformator kan gemakkelijk doorbranden bij een defecte condensator;
de centreerschroeven van de luidspreker zijn vaak losgetrild, als dit het geval is dient de conus opnieuw te worden gecentreerd;
de juiste werking van de a.s.r. kan worden gecontroleerd door af te stemmen op een middelsterk station en vervolgens de netstekker er uit te trekken. Het geluid dient na een seconde uit te sterven. Verdwijnt het geluid direct, dan is de a.s.r. niet in orde. Wordt het geluid nog even harder alvorens uit te sterven, dan is sprake van een lekke ontkoppelcondensator, bijvoorbeeld die van de secundaire wikkeling van het eerste bandfilter;
de anodeweerstand van de EBC3 is soms sterk spanningsafhankelijk, dit leidt tot vervorming van het geluid;
de afvlakelco's zijn meestal uitgedroogd;

Zo'n elco bestaat uit een aluminium stervorm die geïsoleerd is opgesteld ten opzichte van de aluminium buitenkoker. De koker is gevuld met een boorzuuroplossing (elektroliet). Bij het formeren van de elco (met gelijkstroom) ontstaat op het oppervlak van de stervorm een laagje aluminiumoxide (Al2O3) dat het isolatiemateriaal (diëlectrium) vormt van de condensator. De diëlectrische constante van het oxidelaagje is ongeveer 8, dit is van belang voor de bepaling van de capaciteit van de elco. Het elektroliet is meestal verdroogd in de loop der jaren, of er uitgelopen

het afstemoog is vrijwel altijd versleten;
de isolatie van de bedrading is vaak plaatselijk verdroogd;
de roostercondensator van de eindlamp en de kathodecondensator van de l.f. triode zijn vaak lek of onderbroken

De radio uitgekast: allereerst de twee ringen van de monoknop losgemaakt, de houtschroeven van de klapschaal uitgedraaid, vervolgens de 3 bowdenkabels losgenomen en de klapschaal uit de kast gehaald, dan de schroeven waarmee het chasssis en de luidspreker worden verbonden met de kastbodem uitgedraaid, dan het chassis en luidspreker uitgenomen. Een van de 3 centrale (messing) bouten van de speaker is gebroken, vlak bij de kop. De verbindingsdraden van de spreekspoel met de uitgangstrafo zijn in het verleden losgenomen en provisorisch hersteld. De luidsprekerplank inclusief doek gedemonteerd. Het bruine deel van de rubberen bedrading is verteerd, de gele draden, ook van rubber, zijn nog soepel. Het doek is vuil en aan de rechterzijde op de ronde hoek doorgesleten. Via de kap van de afvlakelco op de hoek van het chassis is vocht (boorzuur) ontsnapt, dat vervolgens is opgedroogd. Deze elco is dus defect. Na meting blijkt dat de twee bruine kartonnen kokerelco's onder het chassis eveneens defect zijn. De anode ontkoppelcondensator (0,5 uF) van de EBC3 is aan een zijde niet aangesloten. Deze zwarte "teerdot" is opengebarsten en inwendig kortgesloten. De kast is van binnen vies, vooral op de bodem

Reparatie van een van de kokerelco's van 50 uF/12,5 Volt: van links naar rechts de kartonnen huls, het defecte condensator lichaam, de nieuwe condensator  en het resultaat: een gerepareerde kokercondensator. Dit gaat als volgt: eerst de defecte condensator verwarmen met een haarföhn, de inhoud er uit duwen, de "teer" afdichting bewaren, de nieuwe condensator met twee kartonnen rondjes inlijmen, de "teer"  smelten in een metalen kroesje en rond de draadeinden afgieten

Herstel van de verbinding met de afscherming van een oscillerende EF5 m.f. lamp. Eerst met aceton een randje vlak boven de bakelieten voet blank maken, vervolgens een stukje blank litzedraad stevig in het naadje bevestigen, dit vastsolderen aan het aanwezige draadje. Met superlijm en elastiek de sokkel stevig vastzetten, na drogen elastiek verwijderen. Ongeveer 1 cm niet insmeren met superlijm, dit gedeelte nu vastzetten met geleidende zilverlijm. Laten drogen en bijwerken met matte rode verf. Resultaat: een gezonde EF5

Restauratie:

De volgende zaken zijn gerepareerd:

de kast van binnen en buiten gereinigd, de laklaag gerepareerd;
het luidsprekerdoek 15 min gewassen in handwarme Biotex, zeer veel donkerbruin vuil laat dan los, naspoelen met veel warm water;
gereinigd luidsprekerdoek in natte toestand met dik behangplaksel op de speakerplank gespannen (met veel nietjes), door het doek aan de rechterrand dubbel te vouwen en het geheel 2 cm naar rechts te verschuiven zijn de slijtplekken zowel links als rechts vrijwel onzichtbaar gemaakt;
resterende zwakke plekken van het doek opgevuld met beetje lijm en beplakt met stukjes draad;
na drogen de nietjes verwijderd en de doekranden met houtlijm gefixeerd, het geheel zeer licht met goudverf bespoten;
diverse viltranden vastgelijmd;
klapschaal in- en uitwendig gereinigd en gesmeerd, verdroogd rubber vervangen;
een nieuwe messing bout in de speaker gemonteerd, luidspreker getest, alles ok;
de lekke afvlakelco (was 47 uF) is opgedroogd, de andere heeft nog capaciteit, maar niet genoeg (10 uF in plaats van 32 uF), beide zijn vooroorlogse "natte" types;
de lekke afvlakelco gerepareerd door het binnenwerk te vervangen, de andere (primaire elco) voorlopig zo gelaten;
de twee kartonnen kokerelco's (elk 50 uF/12,5 Volt) van een nieuwe inhoud voorzien;
de kortgesloten "teerdot" (0,5 uF/300V) vervangen;
de "ratelcondensator" (zie hierboven) preventief vervangen, was nog ok;
de EL3 trekt veel te veel anodestroom (60 mA), de roostercondensator van de EL3 vervangen, hiermee is het probleem verholpen;
de afscherming van de EF5 is niet meer verbonden met pin 1, hierdoor oscilleert de m.f. versterker, opgelost door deze verbinding weer te herstellen en de buisvoet met superlijm vast te kitten;
de houten kast in de was gezet

In 2004 zijn beide elco's vervangen door Philips types met de juiste afmeting (bedankt Lammert)

Resultaat:

De Philips 796A "Sonate" ziet er weer goed uit en speelt uitstekend